Rode kool, spitskool, boerenkool, Chinese kool, koolrabi, spruiten, palmkool… De koolfamilie bevat veel verschillende soorten, elk met z’n eigen vorm, smaak en finesse. Matthias Van Buggenhout (28) runt samen met zijn vader het tuinbouwbedrijf Seizoensmaak in Londerzeel. Zij verbouwen een gevarieerd gamma groenten en fruit op kleine schaal. Sinds 25 jaar nemen kolen een steeds prominentere plaats in hun aanbod.
Hoe ben je in dit vak terecht gekomen? Matthias: “Dat was een voor de hand liggende keuze. Onze familieboerderij bestaat al sinds 1920. Ik ben hier opgegroeid en heb nooit iets anders gezien. Ik heb nog een broer en een zus, maar ik was diegene die van jongs af aan met plantjes bezig was en met mijn vader naar het veld trok. Enkele jaren geleden heb ik het bedrijf van mijn vader overgenomen. Mijn vaders is wel nog steeds nauw betrokken bij het hele gebeuren. Hij heeft ontzettend veel ervaring, maar de tijden zijn veranderd. Vandaag groenten telen en verkopen is niet meer hetzelfde als vroeger.” “We werken niet meer samen met de veiling. We verkopen onze producten enkel nog via de korte keten: in onze eigen hoevewinkel, op verschillende boerenmarkten en via buurderijen”
Wat zijn de grote uitdagingen die je tegenkwam bij het oprichten van dit bedrijf? “Oorspronkelijk waren we een klassiek gemengd bedrijf met varkens en preiteelt. Een aantal jaren geleden besloten we om resoluut een andere weg in te slaan. We bouwden ons varkensbestand en preiproductie af en kozen ervoor om op kleine schaal een gevarieerd gamma van groenten en aardbeien te telen. Bovendien besloten we om niet meer samen te werken met de veiling, maar onze producten enkel nog via de korte keten te verkopen: in onze eigen hoevewinkel, op verschillende boerenmarkten en via buurderijen van ‘Boeren en Buren’.” Vanwaar die beslissing? “Het biedt ons veel meer economische zekerheid en stabiliteit, want we bepalen zelf onze prijs in plaats van de veiling of groothandel. En die prijs staat los van het feit of we nu een goed of slecht jaar hebben.
Door een breed assortiment aan te bieden, kunnen we ook meer klanten aantrekken. In de mate van het mogelijke oogsten wij onze groenten pas de dag voor verkoop of de dag zelf. Verser dan dat wordt het niet (lacht). Het is een duurzamere manier van produceren. Producenten die samenwerken met de veiling worden onder druk gezet om zoveel mogelijk te produceren, om zo de productiekosten te verlagen. Terwijl ze er niet meer voor krijgen. Kwantiteit gaat voor op smaak terwijl de bodem uitgeput raakt. Wij wilden niet langer meedraaien in dat systeem.” Hoe ziet jullie aanbod er vandaag uit? “Wij kweken alles wat volgens de seizoenen haalbaar is. In de zomer zijn dat aardbeien, tomaten, broccoli, boontjes, sla… In de lente; asperges, rabarber, rode biet, radijzen…
Kolen maken een groot deel uit van onze productie. Wij telen witte, rode en groene kool, (paarse) boerenkool, koolrabi, palmkool, bloemkool, broccoli, 3 soorten spruitjes, broccolischeuten, spitskool...” “Elke kool kent zijn eigen seizoen waardoor er het hele jaar rond wel een koolgewas te verkrijgen is” Wanneer valt het kolenseizoen? “Elke kool kent zijn eigen seizoen. Het hele jaar rond is er dus wel een koolgewas verkrijgbaar. Nu in februari zijn er spruiten, palmkool, boerenkool en witte en rode geoogste kool uit bewaring. Die witte en rode kool hebben we in december voordat het hard ging vriezen, geoogst en op een koele plaats bewaard. Wanneer iemand een kool bestelt, maken we ze schoon en verkopen we ze.
Ook de paarse broccolischeutjes zijn er al. Die hebben we eind augustus in onverwarmde serres geplant en nu de dagen langer worden, beginnen de scheutjes te groeien. Broccolischeuten vind je niet in de supermarkt omdat ze door het arbeidsintensieve plukken te duur zijn. Het is veel goedkoper om vanuit Spanje of Marokko klassieke broccoli in te voeren. Daar is de loonkost immers lager, zijn er minder strenge normen en bovendien is de transportkost heel laag, veel te laag. Bij ons is het nu nog te koud om al broccoli te planten. Dat lukt pas vanaf half maart. Oogsten kan dan vanaf juni. Maar door die scheutjes in serres te zetten, kunnen we nu hier toch ook al vroeg op het jaar vers geplukte groentjes aanbieden.” “Voor mij is het een plezier om gewoon door kennis en kunde – op tijd afdekken en oogsten – een mooie bloemkool te kunnen leveren” Zijn kolen gemakkelijk te telen? “Ja eigenlijk wel. Alleen bloemkool is iets moeilijker. Die kool is teerder en dus vatbaarder voor ziektes. De meeste boeren die bloemkool telen zijn daarin gespecialiseerd. Zij hebben naast bloemkool meestal maar één of twee andere gewassen, want bloemkool telen is best intensief. Je moet elke ochtend tussen de planten lopen en controleren of er al een bloem te zien is, je moet ze afdekken tegen het licht om te voorkomen dat ze geel worden en je moet ze uiteraard op tijd oogsten. Als het vochtig en warm is, zullen ze er sneller zijn. Dan kan het zijn dat de helft van de planten op één dag geoogst moet worden. Bij koud en droog weer kan het wel twee weken duren vooraleer diezelfde hoeveelheid oogstklaar is.
Ik ben zelf veel met bloemkool bezig. Voor mij is het een plezier om gewoon door kennis en kunde – op tijd afdekken en oogsten – een mooie bloemkool te kunnen leveren. Een witte, grote bloemkool verkoopt natuurlijk altijd gemakkelijker op de markt. En bloemkool is gegeerd, zeker wel! Van de 10 mensen die ons marktkraam passeren, kopen er zeker 6 een bloemkool. Bloemkool is een typisch Vlaams product, volledig ingeburgerd. Bloemkool kunnen we voor de winter planten en vroeg in het voorjaar verkopen. Er zijn zelfs rassen die tijdens de winter al vruchten geven.” “Kolen hebben allemaal een verschillende uitgesproken smaak en zijn erg voedzaam” Hoe komt het dat wij zoveel kool eten? “Dat weet ik niet zeker. Ik vermoed dat het met de smaak te maken heeft; kolen hebben allemaal een verschillende uitgesproken smaak en zijn bovendien erg voedzaam. Kolen bevatten veel vezels en mineralen en zijn rijk aan vitamine A en C. Dat was oorspronkelijk waarschijnlijk dé reden om ze te telen en te eten. In ons koele maritieme klimaat doen de meeste koolgewassen het zeer goed, ook in de winter.”
Wat betekent het voor jullie als een oogst heel goed of slecht gaat? Als vraag en aanbod ver uit elkaar liggen? “Vroeger, toen we meer met de veiling samenwerkten, dan kelderden de prijzen. Wanneer we nu eens overschot hebben, dan zetten we dat gewoon extra in de markt met een promotie, we verkopen het door aan collega-boeren die ook aan thuisverkoop doen, we bellen naar restaurants zoals Eatmosphere die graag met voedseloverschotten koken of mijn zus verwerkt ze via haar project LocalSocial in soepen, burgers en quiches die we in onze winkel verkopen.” Wat gebeurt er met afgekeurde producten? “Producten worden alleen afgekeurd als ze gebroken, beschadigd of doorgeschoten zijn. We bekijken dan of wij of restaurants ze nog kunnen verwerken. Vaak zijn producten die iets mankeren aan hun uiterlijk immers nog prima van kwaliteit en smaak. Wanneer het toch niet mogelijk is om ze te gebruiken, dan geven wij het aan de kippen of maken we er compost van om ons land mee te bemesten. En zo is de cirkel rond (lacht).”